CLEAN ROOM

ห้องคลีนรูม (Cleanroom) หรือที่มักเรียกกันว่า "ห้องปลอดเชื้อ" หรือ "ห้องสะอาด" หมายถึง ห้องสะอาดที่มีการควบคุมปริมาณอนุภาคฝุ่นละอองและสิ่งปนเปื้อนต่าง ๆ ให้มีไม่เกินระดับที่กำหนดไว้ นอกจากนั้นยังรวมไปถึงการควบคุมปัจจัยเสริมต่างๆ ได้แก่ คุณลักษณะและความเร็วของลม อุณหภูมิ แรงดัน และระดับความชื้นสัมพัทธ์ภายในห้องอีกด้วย

การกำหนดคุณสมบัติที่จำเพาะของ Clean Room

อุณหภูมิที่เหมาะสม กำหนดตามความต้องการของกระบวนการผลิต หรือ หากไม่มีความสำคัญทางด้านการผลิต มักกำหนดให้อยู่ในช่วง 72 oF (22.2 oC) ± 0.25 oF (0.14 oC)

ความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสม ขึ้นกับลักษณะงานกระบวนการผลิตหรือชนิดผลิตภัณฑ์ ในบางกรณีหากความชื้นสูงไปอาจทำให้ชิ้นส่วนของผลิตภัณฑ์เกิดสนิมได้หรือผลิตภัณฑ์ / สารบางชนิดที่สามารถดูดความชื้นได้ง่าย ซึ่งส่งผลให้ผลิตภัณฑ์มีคุณสมบัติหรือคุณภาพเปลี่ยนไปในทางตรงข้าม หากความชื้นสัมพัทธ์ต่ำไปจะเกิดประจุไฟฟ้า ที่วัสดุหรือชิ้นส่วนทำให้เกิดปัญหาอนุภาคดูดติดกันได้ หากไม่มีข้อกำหนดเฉพาะ โดยทั่วไปกำหนดให้มีความชื้นประมาณ 50 ± 10 %

ความดัน ควรรักษาความดันในห้องสะอาดให้เป็นบวกเสมอ (positive pressure) มีทางเข้าออกที่ปิดมิดชิดและมีพัดลมเป่า (air shower) เพื่อดันลมออกไปป้องกันมิให้อนุภาคเข้ามาปนเปื้อนในห้อง ทั้งนี้ห้องที่มีระดับความสะอาดต่างกันให้มีความดันต่างกันอย่างน้อย 0.05 นิ้วน้ำ

แสงสว่าง หากไม่มีการกำหนดพิเศษให้ใช้แสงสว่าง 1,080 – 1,620 lux

ระดับเสียง ตามข้อกำหนดของการใช้งาน

ชนิดของ Clean Room
แบ่งตามลักษณะการไหลของอากาศ

Conventional Clean Room การไหลของอากาศเหมือนกับระบบปรับอากาศที่ใช้ทั่วไป แต่ใช้ HEPA filter และจำนวนครั้งของการเปลี่ยนอากาศมากกว่าเพื่อลดความสกปรกในห้อง ห้องสะอาดแบบนี้จะมีระดับความสะอาดประมาณ Class 1,000 – 10,000

Horizontal Larminar Clean Room ลมที่ความเร็วคงที่จะไหลผ่าน HEPA filter ที่ติดตั้งเต็มพื้นที่ผนังห้องด้านหนึ่งผ่านเข้าสู่ห้องสะอาดแล้ว ถูกดูดกลับขึ้นด้านบนเพดานกลับไปสู่ เครื่องเป่าลมห้องชนิดนี้จะมีระดับความสะอาดประมาณ Class 100 นิยมใช้ในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ห้องปฏิบัติการทางชีววิทยา เป็นต้น

Vertical Laminar Flow Clean Room ห้องนี้จะติดตั้ง HEPA filter เต็มเพดาน โดยอากาศจะถูกส่งลงจากเพดานผ่าน HEPA filter ในแนวดิ่งและลมจะกลับผ่านพื้นที่ทำให้โปร่ง แล้วกลับสู่เครื่องเป่าลมเย็นมีระดับความสะอาดประมาณ Class 100 ในทางปฏิบัติเหมาะสำหรับอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์

การจัดแบ่ง Class ของ Clean Room

Class 100

ห้องที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน หรือใหญ่กว่า ไม่เกิน 100 อนุภาคต่ออากาศ หนึ่งลูกบาศก์ฟุต

Class 1,000

ห้องที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน หรือใหญ่กว่า ไม่เกิน 1,000 อนุภาคต่ออากาศ หนึ่งลูกบาศก์ฟุต

Class 10,000

ห้องที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน หรือใหญ่กว่า ไม่เกิน 10,000 อนุภาคต่ออากาศ หนึ่งลูกบาศก์ฟุต

ชนิดของ Clean Room แบ่งตามลักษณะการใช้งาน

วิธีการควบคุมเพื่อรักษามาตรฐานของ Clean Room

ป้องกันอนุภาคหรือสิ่งสกปรกเข้ามาในห้อง

ใช้ HEPA filter กรองอากาศที่เข้าสู่ห้อง
รักษาความดันในห้องให้สูงกว่าภายนอก(positive pressure)
ทำความสะอาดร่างกายโดยล้างตัวด้วยอากาศ(air washer) ก่อนเข้าห้อง

ป้องกันการสะสมของฝุ่นผงตามผนัง

การทำความสะอาดห้องต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด
ผนังห้องต้องทำให้สะดวกต่อการทำความสะอาด ไม่สะสมฝุ่น

การปล่อยทิ้งอนุภาคหรือสิ่งสกปรกออกไปภายนอกห้อง

ควรมีการหมุนเวียนอากาศบางส่วนออกสู่ภายนอก เพื่อลดสิ่งสกปรกที่เกิดขึ้น
ควรทำที่ป้องกันมิดชิดหรือมีการดูดอากาศทิ้งเป็นจุดๆ ณ บริเวณที่มีอนุภาค ซึ่งจะก่อให้เกิดความสกปรก

ป้องกันการก่อให้เกิดสิ่งสกปรกขึ้น

ใช้ HEPA filter กรองอากาศที่เข้าสู่ห้อง
รักษาความดันในห้องให้สูงกว่าภายนอก (positive pressure)
ทำความสะอาดร่างกายโดยล้างตัวด้วยอากาศ (air washer) ก่อนเข้าห้อง